Leiderschapsontwikkeling zonder programma; voorbij theorie en model

Over leiderschapsontwikkeling is heel veel geschreven – artikelen, publicaties en boeken. In Nederland alleen al zijn er tientallen aanbieders van leiderschapstrainingen en -programma’s. Daarbij lopen managementvaardigheden en leiderschap nogal eens door elkaar heen. In mijn boek, leiderschap in mijn Community, is beschreven hoe wij als Stichting Che Amigo het begrip leiderschap hanteren in onze programma’s in Zuid-Amerika.

Mijn visie op leiderschap is dat het iets unieks is. Iets persoonlijks. Ieder mens heeft een bepaald startpunt. Dat heeft met heel veel factoren te maken. Waar je geboren bent, je opvoeding, familiesystemen, cultuur, talenten, mogelijkheden, toeval, geluk, pech, intelligentie, etc. Maar ieder mens kan zichzelf de volgende vragen stellen om zijn/haar eigen leiderschap te ontwikkelen: neem je als volwassene eigenaarschap over je eigen ontwikkeling? Hoe ga je om met je dromen? Durf je kleine stapjes te zetten in het onbekende?

Een andere belangrijke vraag is in hoeverre je je eigen potentieel benut vanuit innerlijke rust en tevredenheid. In het westerse gedachtepatroon verwarren we leiderschap nogal eens met veel doen en mooie resultaten behalen. Wat mij betreft heeft het daar niks mee te maken. Leiderschap is ook (op tijd) rust nemen wanneer je dat nodig hebt. Het staat in ieder geval niet vast en is een levenslang proces. Dat spreekt me juist zo aan. Uiteindelijk gaat het erom je eigen pad te bewandelen. Met behulp van anderen en toch alleen. Met een mooie mix van vallen en opstaan, plezier en verdriet, succes en falen. Door te durven dromen en verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen acties.

Uiteindelijk is leiderschap je eigen innerlijke stem volgen en daar op vertrouwen. In het groot (je werk en familie), maar ook in dagelijkse kleine beslissingen. Wat is mijn intentie en welk gedrag is daar handig bij?

Leiderschapstrajecten zonder vaststaande programma's...

Trainingen volgen en leiderschapsboeken lezen, kunnen je veel bieden en leren. Alleen zijn de trainer, het programma, de oefeningen, de boeken, de modellen, etc. nooit het belangrijkst. Omdat leiderschap iets heel persoonlijks is, sta jij altijd centraal. Het is jouw eigen pad.

Er zijn vele aanbieders van programma’s. Allemaal suggereren ze dat als je de weg van hun model/aanpak/theorie bewandelt, jouw leiderschap het meest optimaal ontwikkeld wordt. Ik ben het daar vaak niet mee eens. Ik geloof dat alle trainers, modellen en aanpakken zeker bijdragen aan iemands leiderschapsontwikkeling. Maar wat mij betreft staan deze teveel centraal. Hoe kan het dat als je het over eigenaarschap en verantwoordelijkheid nemen hebt, je in een leiderschapsprogramma meteen een bepaald kader moet volgen? Ik heb dat nooit goed begrepen. Soms staat er voor iedere training dag vast welke oefeningen gedaan worden. Hoe zit het dan met eigenaarschap nemen over je eigen leerproces? Wie bepaalt dan wat goed voor mij is?

Ik geloof dat als je het nemen van eigenaarschap en verantwoordelijkheid wil ontwikkelen, je die twee juist vanaf dag één moet stimuleren. Met Che Amigo staat het opzetten van een eigen project centraal. Dat is je leerroute, daar reflecteren we op, leren we van en sturen we bij. Met de ervaringen die ik in de afgelopen jaren heb opgedaan in Zuid-Amerika en bij Nederlandse organisaties, heb ik samen met Tica Peeman BEYOND Leiderschap opgericht. Daarin breng ik mijn visie op leiderschap over aan organisaties, scholen, studenten en andere belangstellenden. Het zijn dan ook trajecten voorbij theorie en modellen, waarin het dóén centraal staat. We hanteren de volgende uitgangspunten:

1) We beginnen met het onderzoeken van vragen als: wat zijn mijn talenten, wat vind ik leuk en wat wil ik veranderen? Op basis daarvan start de deelnemer een eigen project – dat kan binnen zijn/haar werk zijn, maar ook privé.

2) Het project is je leiderschapsroute.

3) Iedere twee weken definieer je concrete acties die je gaat uitvoeren. Na die twee weken wordt er met je groep op die acties gereflecteerd. Wat ging goed, wat ging minder goed en wat heb ik geleerd?

4) Je leert steeds je eigen intenties te benoemen en daarbij passend gedrag te formuleren.

5) Tijdens de groepsbijeenkomsten behandelen we waar jij behoefte aan hebt. Dat kan van alles zijn. Het gaat erom dat je zélf merkt dat je tegen iets aanloopt dat je wil oplossen en je daarmee de intrinsieke motivatie aanwakkert om iets te leren, iets te bespreken en eventuele handige theorie erachter te leren kennen. Dit kan dan ook alleen worden uitgevoerd door ervaren trainers die weten op welk moment ze een bepaald model moeten uitleggen om de groep op een heldere manier te laten zien waar iemand tegen aan is gelopen en hoe hij/zij daar handig mee om kan gaan. Vervolgens kan diegene direct aan de slag met de theorie door het toe te passen op het ‘probleem’ dat opgekomen is en te toetsen of dit model hem verder helpt of juist niet.

Mijn ervaring is dat je pas echt leiderschap ontwikkelt door iets te gaan doen. Je start dan vanuit je eigen capaciteiten i.p.v. vanuit kaders en theorieën. Daar wordt het (soms pijnlijk) zichtbaar op welke vlakken je nog bij kunt leren. Voordeel van een leertraject is dat je fouten mag en moet maken en dat je heel bewust stil staat bij je eigen gedrag en patronen. Daarnaast zet je iets heel concreets neer: je eigen droomproject.

Meer weten: zie www.beyondleiderschap.nl